مولتی متر چیست و نحوه کار با مولتی متر
مولتی متر چیست و نحوه کار با مولتی متر چگونه است؟ مولتی‌متر (Multimeter) ابزاری کارآمد جهت سنجش چندین کمیت الکتریکی از قبیل ولتاژ، جریان، مقاومت الکتریکی، ظرفیت خازنی و … است، که می‌توان با آن سلامت یا مشخصات قطعات الکتریکی یا الکترونیکی را نیز سنجید.
به مولتی متر، آوومتر ( AVOmeter ) نیز می گویند که AVO از حروف اول کلمات Volt و Amper و Ohm گرفته شده است چرا که آوومترها ( مولتی مترها ) این سه کمیت را می توانند اندازه بگیرند.
مولتی‌متر از اساسی‌ترین ابزار مهندسان و تعمیرکاران برق و الکترونیک است که حتماً در هر کارگاه، تعمیرگاه و یا آزمایشگاه برق یافت می شود. مولتی‌متر، دو نوع آنالوگ (عقربه ای) و دیجیتال (رقمی) دارد، اگرچه استفاده از نوع آنالوگ آن، دیگر منسوخ شده‌است.
قسمت های اصلی یک مولتی متر عبارتند از :
- ترمینال ها (پروب ها) و دکمه های تنظیم کننده
- کلید انتخاب یا سلکتور
- صفحه دیجیتال
در مولتی‌متر کمیت الکتریکی مورد نظر برای اندازه‌گیری و نیز حدود آن را می‌توان بوسیله یک سلکتور قابل چرخش انتخاب کرد. کمیت‌های الکتریکی مورد اندازه گیری در مولتی متر با V برای اختلاف پتانسیل، A برای شدت جریان، Ω برای مقاومت الکتریکی، AC برای جریان متناوب و DC برای جریان مستقیم نشان داده شده است.
نحوه تست پیوستگی یا تست اتصال در مولتی متر
یکی از مفیدترین و پرکاربردترین تست ها در تعمیرات الکتریکی تست اتصال یا پیوستگی است. برای اطمینان از اینکه دو وسیله اتصال الکتریکی دارند یا خیر از تست اتصال استفاده می شود. اگر اتصال پیوسته وجود داشته باشد، جریان الکتریکی می تواند آزادانه از یک سمت به سمت دیگری حرکت کند. اگر اتصال وجود نداشته باشد، یعنی در مدار قطعی وجود دارد.
مرحله ۱
قبل از شروع تست، مطمئن شوید که جریان دستگاه قطع باشد و از مدار یا دستگاهی که قصد تست آن را دارید، جریانی عبور نکند. به همین دلیل دستگاه را خاموش و آن را از پریز جدا کنید و باتریهای آن را بردارید.
- پروب سیاه را به پورت COM مولتی متر وصل کنید.
- پروب قرمز را به پروب VΩmA وصل کنید.
مرحله ۲
دستگاه مولتی متر را روشن کنید و سلکتور را روی حالت اتصال یا پیوستگی ( که با آیکون موج صوتی نشان داده می شود) تنظیم کنید. البته همه مولتی مترها حالت پیوستگی را ندارند. اگر مولتی متر شما هم این حالت را ندارد می توانید آموزش را از مرحله ۵ ادامه دهید.
مرحله ۳
پیوستگی یا اتصال در مولتی مترها به این صورت تست می شود که مقدار جریان کوچکی از طریق یک پروب ارسال می شود و دریافت این جریان توسط پروب دیگر بررسی می گردد.
اگر پروب ها به یکدیگر متصل شدند (چه با اتصال مستقیم چه بواسطه ارتباط با یک مدار) و صفحه نمایش مقدار صفر (یا نزدیک به صفر) را نشان داد، مولتی متر بوق می زند (صدای بیپ شنیده می شود) که این نشان دهنده اتصال یا پیوستگی در مدار است.
اگر جریان در مدار مورد نظر تشخیص داده نشود، به این معنی است که اتصال وجود ندارد. در نتیجه صفحه نمایش ۱ یا OL (حلقه باز یا open loop) را نمایش خواهد داد.
مرحله ۴
برای تکمیل تست اتصال، یک پروب را به انتهای هر مدار یا دستگاهی که در حال تست آن هستید، متصل کنید. مانند قبل، اگر جریان در مدار شما متصل باشد، صفحه نمایش مقدار صفر (یا نزدیک به صفر) را نشان می دهد، و مولتی متر بوق می زند.
اگر صفحه نمایش ۱ یا OL (حلقه باز) را نشان دهد، هیچ اتصال یا پیوستگی وجود ندارد. بعبارتی دیگر هیچ راهی برای عبور جریان الکتریکی از یک پروب به پروب دیگر وجود ندارد و مدار در یک قسمت قطع است.
در نظر داشته باشید که اتصال وابسته به مسیر نیست، به این معنی که مهم نیست که کدام پروب به کدام قسمت از مدار وصل شود. شما می توانید پروب ها را جابجا کنید. اما استثنائاتی هم وجود دارد – مثلا اگر در مدار دیود وجود داشته باشد. دیود مانند شیر یک طرفه برای برق است، چرا که اتصال را فقط در یک جهت نشان می دهد.
مرحله ۵
اگر مولتی متر شما حالت اتصال یا پیوستگی را نداشته باشد، باز هم می توانید تست اتصال را انجام دهید.
سلکتور را به پایین ترین حد در حالت مقاومت بچرخانید. مقاومت با اهم اندازه گیری می شود و با نماد Ω نشان داده می شود.
مرحله ۶
در این حالت، مولتی متر جریان کوچکی را از طریق یک پروب ارسال می کند و جریانی که توسط پروب دیگری دریافت می شود را اندازه گیری می کند (اگر جریانی باشد).
اگر پروب ها به یکدیگر متصل شدند (چه با اتصال مستقیم چه از طریق ارتباط با یک مدار اتصال) و صفحه نمایش مقدار صفر (یا نزدیک به صفر که در اینجا ۰٫۸ است) را نشان داد، اتصال یا پیوستگی در مدار برقرار است. مقاومت بسیار کم راه دیگری است که می گوید اتصال برقرار است.
اگر هیچ جریانی شناسایی نشود، به این معنی است که هیچ اتصالی هم وجود ندارد. در این حالت صفحه نمایش عدد ۱ یا OL (حلقه باز یا Open Loop) را نشان خواهد داد.
مرحله ۷
همانند قبل، برای تکمیل تست اتصال، یک پروب را به انتهای مدار یا دستگاه مورد نظرتان متصل کنید.
همانطور که قبلا گفته شد، اتصال وابسته به مسیر نیست، به این معنی که مهم نیست که کدام پروب به کدام قسمت در مدار متصل شود. اگر جریان در مدار برقرار باشد، مقدار صفر (یا نزدیک صفر) در صفحه نمایش نمایان خواهد شد.
و اگر صفحه نمایش ۱ یا OL (حلقه باز) را نشان دهد، به این معنی است که جریان در مدار وجود ندارد. یعنی مسیری که جریان الکتریکی را از یک پروب به پروب دیگر عبور میدهد قطع است.
تست ولتاژ
مرحله ۱
- پروب سیاه را به پورت COM مولتی متر وصل کنید.
- پروب قرمز را به پورت VΩmA وصل کنید.
مرحله ۲
مولتی متر خود را روشن کنید و سلکتور را به حالت ولتاژ DC (با V نشان داده شده و نماد آن یک خط مستقیم یا ⎓ است) تنظیم کنید.
تقریبا تمام دستگاه های الکترونیکی مصرفی بر روی ولتاژ DC یا جریان مستقیم کار می کنند. ولتاژ AC یا جریان متناوب -که از طریق خطوط برق به خانه شما منتقل می شود- بسیار خطرناک است و فراتر از محدوده این راهنما است.
اکثر مولتی متر ها قابلیت شناسایی رنج خودکار را ندارند، بنابراین جهت اندازه گیری و انجام تست، شما باید محدوده درستی را برای ولتاژ مورد نظر تنظیم کنید.
یادتان باشد اگر مطمئن نیستید، همیشه با بالاترین تنظیم شروع کنید. برای مثال، اگر شما انتظار اندازه گیری ولتاژ بیش از ۲ ولت و کمتر از ۲۰ ولت داشته باشید، از تنظیم ۲۰ ولت استفاده کنید.
مرحله ۳
پروب قرمز را روی ترمینال مثبت و پروب سیاه را روی ترمینال منفی قرار دهید.
اگر رنج انتخابی شما خیلی بالا باشد، ممکن است به جواب دقیقی نرسید. در اینجا مولتی متر ۹ ولت را می خواند. این نتیجه خوبی است، اما با چرخاندن سلکتور به سمت رنج پایین تر می توانیم جواب دقیق تری داشته باشیم.
اگر رنج تنظیمی خیلی پایین باشد ، مولتی متر به آسانی ۱ یا OL را می خواند، که نشان دهنده ولتاژ بیش از حد یا خارج از محدوده است. در این حالت مولتی متر صدمه ای نمی بیند، اما باید سلکتور را در محدوده بالاتری تنظیم کرد.
مرحله ۴
با تنظیم صحیح رنج سلکتور ، ولتاژ ۹٫۴۲ نمایش داده شد. معکوس کردن پروب ها صدمه ای به مولتی متر وارد نمی کند ، فقط مقدار را در صفحه نمایش بصورت منفی نشان می دهد.
تست مقاومت
مرحله ۱
قبل از شروع، مطمئن شوید که جریان دستگاه قطع باشد و از مدار یا از دستگاهی که قصد تست آن را دارید، جریانی عبور نکند. به همین دلیل دستگاه را خاموش کنید، آن را از پریز جدا کنید و باتریهای آن را بردارید.
- پروب سیاه را به پورت COM مولتی متر وصل کنید.
- پروب قرمز را به پورت VΩmA وصل کنید.
مرحله ۲
مولتی متر را روشن کنید و سلکتور را روی حالت مقاومت تنظیم کنید. مقاومت با واحد اهم اندازه گیری می شود و با نماد Ω نشان داده می شود.
اکثر مولتی متر ها دارای اندازه گیری رنج خودکار نیستند، به این معنی که شما باید محدوده صحیح مقاومتی را که می خواهید اندازه گیری کنید تعیین نمایید. اگر مطمئن نیستید از چه مقاومتی استفاده کنید، از بالاترین حد آن شروع کنید.
مرحله ۳
یک پروب را در انتهای مدار یا دستگاهی که قصد تست ان را دارید، قرار دهید. مهم نیست پروبها به کجای مدار متصل باشند چرا که مقاومت مسیر مشخصی ندارد.
اگر ولتاژی که مولتی متر خواند به صفر نزدیک باشد، رنج اندازه گیری بسیار بالا تنظیم شده است. سلکتور را یک درجه پایین تر بچرخانید.
اگر کمترین حد مقاومت را در نظر بگیرید، مولتی متر به سادگی ۱ یا OL را می خواند، که در این حالت نشان می دهد که مقاومت بیش از حد یا خارج از محدوده است. در این مورد باید سلکتور را به یک محدوده بالاتر تنظیم کنیم.
اتفاق دیگری که ممکن است بیافتد اینست که مدار یا دستگاه اتصالی برقرار نباشد که در اینصورت مقاومت بینهایت خواهد بود.
مداری که اتصال یا پیوستگی دارد، در تست مقاومت همیشه ۱ یا OL را نشان می دهد.
در مرحله آخر
با تنظیم مولتی متر به یک محدوده صحیح، توانستیم مقاومت ۱٫۰۴کیلو اهم را دریافت کنیم.
راهنما تصویری استفاده از مولتی متر
